Przejdź do zawartości

Julia Hartwig

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Julia Hartwig-Międzyrzecka
Ilustracja
Julia Hartwig (2009)
Data i miejsce urodzenia

14 sierpnia 1921
Lublin

Data i miejsce śmierci

13 lipca 2017
Gouldsboro

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura piękna

Epoka

literatura współczesna

Ważne dzieła
  • Pożegnania
  • Czuwanie
  • Czułość
  • Jasne, niejasne
  • Apollinaire
  • Dziennik amerykański
  • Podziękowanie za gościnę
Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Nagrody

Nagroda Polskiego PEN Clubu za przekład z literatury obcej na język polski

Julia Hartwig, Wisława Szymborska i Anna Polony – jedno ze spotkań organizowanych przez Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, Warszawa, 8 maja 1993
Julia Hartwig – Polski PEN Club, Warszawa, 9 grudnia 1996
Julia Hartwig, Anders Bodegård, Ryszard Kapuściński (2006)
Tablica pamiątkowa na domu przy ul. Marszałkowskiej 68/70 w Warszawie

Julia Hartwig-Międzyrzecka[1] (Julia Hartwiżanka; ur. 14 sierpnia 1921 w Lublinie, zm. 13 lipca 2017 w Gouldsboro(inne języki)) – polska poetka i eseistka, tłumaczka literatury pięknej z języka francuskiego i angielskiego, od 1963 członkini Polskiego PEN Clubu.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Córka fotografa Ludwika Hartwiga i Marii Biriukow, siostra Edwarda, fotografika, i Walentego, lekarza. Uczyła się w Gimnazjum im. Unii Lubelskiej w Lublinie (matura w 1939). W 1936 w gazetce szkolnej „W słońce” opublikowała swój pierwszy wiersz. Podczas II wojny światowej była łączniczką Armii Krajowej, uczestniczką podziemnego życia kulturalnego. Studiowała polonistykę i romanistykę na Tajnym Uniwersytecie Warszawskim (1942–1944) i Uniwersytecie Warszawskim (1946) oraz Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W latach 1947–1950 przebywała we Francji, gdzie była stypendystką rządu francuskiego i urzędniczką w dziale kulturalnym Ambasady Polskiej w Paryżu, w tym okresie związana była z Ksawerym Pruszyńskim i Zygmuntem Kałużyńskim[2]. Mieszkała następnie w Warszawie. W latach 1952–1969 była autorką słuchowisk nadawanych w Polskim Radiu.

W 1954 poślubiła Artura Międzyrzeckiego. W latach 1970–1974 małżonkowie przebywali w Stanach Zjednoczonych, gdzie Hartwig była uczestniczką International Writing Program, a następnie wykładowcą na Uniwersytecie Drake’a(inne języki). Prowadziła też wykłady na Uniwersytecie Ottawskim (1971) i Carleton University (1973) w Kanadzie. W 1976 podpisała „Memoriał 101”. W 1979 ponownie przebywała w Stanach Zjednoczonych na zaproszenie Departamentu Stanu. W 1989 była członkinią Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechu Wałęsie.

Swoje wiersze i artykuły ogłaszała w pismach: „Odrodzenie”, „Nowa Kultura”, „Świat”, „Nowe Książki”, „Poezja”, „Tygodnik Powszechny”, „Twórczość”, „Kresy”, „NaGłos”, „Zeszyty Literackie”, „Odra”, „Więź”, „Kwartalnik Artystyczny”.

Tłumaczyła na język polski twórczość takich pisarzy jak: Guillaume Apollinaire, Allen Ginsberg, Max Jacob, Blaise Cendrars, Pierre Reverdy, Marianne Moore, William Carlos Williams.

Członek Związku Literatów Polskich (1945–1983, była w Zarządzie Głównym w latach 1980–1982), Polskiego PEN-Clubu (od 1956), NSZZ „Solidarność” (1986–1991), Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989, wiceprezes w latach 1990–1999). Od 2008 była przewodniczącą jury Nagrody Mediów Publicznych Cogito w dziedzinie literatury pięknej. W 1995 roku powstał o poetce film dokumentalny pt. Julia Hartwig w reżyserii Adama Kulika i według jego scenariusza, a w roku 2003 następny pt. Ułamki codzienności. Julia Hartwig (scenariusz i realizacja: Elżbieta Rottermund). W 2009 otrzymała honorowe obywatelstwo Lublina[3] oraz została laureatką Nagrody „Kamień”, przyznawanej podczas Lubelskiego Festiwalu „Miasto Poezji”. Mieszkała w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej w bloku mieszkalnym zwanym później Domem Pisarzy[4].

W 2014 X Zjazd Stowarzyszenia Pisarzy Polskich wybrał ją na honorowego Prezesa Stowarzyszenia[5]. 25 października 2014 otrzymała Nagrodę Poetycką im. Wisławy Szymborskiej za książkę Zapisane[6].

W 2015 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu nadał jej tytuł doktora honoris causa[7]. W tym samym roku została też członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności[8].

Grób Julii Hartwig na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Zmarła 13 lipca 2017 w Gouldsboro(inne języki)[9] we śnie podczas rocznego pobytu u swojej córki Danieli Lehtinen w Pensylwanii[10]. 13 września 2017 urna z jej prochami spoczęła na cmentarzu Powązkowskim w grobie z mężem Arturem Międzyrzeckim (1922–1996) (kwatera 3-2-18)[11].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Tłumaczenia (wybór)

[edytuj | edytuj kod]

Opracowania i inne prace redakcyjne

[edytuj | edytuj kod]

Hartwig w piosenkach

[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Inne nagrody i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]
  • Przy wejściu do kawiarni Nowa Prowincja w Krakowie od marca 2014 znajduje się Domofon poezji, na którym można odtworzyć nagranie poetki czytającej własny wiersz[23][24][25].
  • Tablica pamiątkowa na domu przy ul. Marszałkowskiej 68/70 (od strony ul. ks. I. Skorupki) w Warszawie, w którym mieszkała, odsłonięta w 2021[26].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Julia Hartwig-Międzyrzecka, Warszawa, 07.09.2017 – nekrolog [online], nekrologi.wyborcza.pl [dostęp 2019-10-29].
  2. Komentarz Julii Hartwig na temat jej krótkotrwałego małżeństwa z Kałużyńskim: „Nie mam dobrych wspomnień. Po prostu: zły wybór”; [w:] Zygmunt Kałużyński: wolność na wariackich papierach, wyborcza.pl, 29.11.2012.
  3. Honorowi Obywatele Lublina. lublin.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-24)]..
  4. Historia. Strona internetowa Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. Marszałkowskiej 68/70 w Warszawie. www.marszalkowska.eu. [dostęp 2018-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-02)].
  5. Julia Hartwig honorowym prezesem SPP [online], Wyborcza.pl, 8 czerwca 2014 [dostęp 2014-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-09].
  6. kło//rzw: Julia Hartwig laureatką Nagrody im. Wisławy Szymborskiej. tvn24.pl, 2014-10-25. [dostęp 2014-10-25].
  7. Julia Hartwig doktorem honorowym UAM. poznan.pl. [dostęp 2015-02-05].
  8. Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności. Rok 2015/2016.
  9. Nekrolog od rodziny. nekrologi.wyborcza.pl, 7 września 2017. [dostęp 2017-09-15].
  10. Nekrolog od rodziny. nekrologi.wyborcza.pl. [dostęp 2017-09-15].
  11. Cmentarz Stare Powązki: ARTUR MIĘDZYRZECKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-02].
  12. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 kwietnia 2011 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2011 r. nr 71, poz. 697).
  13. Prezydent wręczył odznaczenia na Zamku Królewskim. prezydent.pl, 3 maja 2011. [dostęp 2012-05-12].
  14. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27 marca 1997 r. o zmianie postanowienia o nadaniu orderów (M.P. z 1997 r. nr 33, poz. 315).
  15. GLORIA ARTIS – Złoty Medal Zasłużony Kulturze. 11 września 2005.
  16. Julia Hartwig odznaczona orderem oficera Legii Honorowej [online], La France en Pologne – Ambassade de France en Pologne [dostęp 2016-06-14].
  17. Skarga, Hartwig i Stasińska odznaczone przez francuski rząd. ksiazki.wp.pl, 6 grudnia 2007.
  18. Związek Rzemiosła Polskiego: Laureaci Nagrody Literackiej im. Władysława Reymonta w latach 1994–2009. [dostęp 2014-09-12].
  19. Nagroda im. Jana Parandowskiego. Dotychczasowi laureaci. Penclub. [dostęp 2019-09-18].
  20. Nagroda Nike – nominacje Julii Hartwig. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-19].
  21. Orfeusz – Nagroda Poetycka im. K. I. Gałczyńskiego – nominowani. www.orfeusz-nagroda.pl. [dostęp 2015-07-04].
  22. Orfeusz – Nagroda Poetycka im. K. I. Gałczyńskiego – nominowani. www.orfeusz-nagroda.pl. [dostęp 2015-07-04].
  23. Domofon poezji. miastoliteratury.pl. [dostęp 2021-05-17].
  24. Łukasz Gazur: Przywitaj się przez domofon z wierszem. Dziennik Polski, 18 marca 2014. [dostęp 2021-05-17].
  25. Sebastian Kudas: Bronisław Maj z Domofonem poezji. YouTube, 17 marca 2014. [dostęp 2019-02-05].
  26. Odsłonięcie tablicy upamiętniającej Julię Hartwig. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 15 września 2021. [dostęp 2021-09-22].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]